Cây sầu riêng có tên khoa học là Durio Zibethinus, hay Durio Capparis thuộc họ thảo mộc Malvacées hay Bombacacerae, cùng họ với cây gòn, cây gạo, cây bông vải.  Bổ tách trái sầu riêng ra, bên trong có nhiều múi như trái gòn, trái bông vải.

Cây sầu riêng nguyên thủy

Cây sầu riêng nguyên thủy mọc ở rừng Malaysia, người ở đây gọi là cây Djoerian. Người Tàu sang Malaysia buôn bán, họ mang hột về trồng tại Ấn Ðộ, Thái Lan, Cambodia. Ðến khi người Pháp chiếm Nam Kỳ, có một số cố đạo truyền giáo Gia Tô theo vô xứ Lái Thiêu, và những nhà truyền giáo nầy đã mang nhiều giống cây trái lạ từ các xứ khác vào đây, trong đó có cây sầu riêng.

Người Lái Thiêu kể lại, vào năm 1890 có cố đạo người Pháp tên là Cernot đem hột sầu riêng từ xứ Nam Dương về trồng ở họ đạo Tân Quy. Có lẽ đây là cây sầu riêng đầu tiên của Lái Thiêu.

Cây sầu riêng cao lớn tới 20m. Lá hình bầu hơi dài, hoa mọc ở nhánh, trái to, vỏ có gai rất nhọn. Trái cho nhiều múi, mỗi múi có từ 1 đến 5 hột như hột mít. Hột có bao bọc một lớp cơm mềm, màu trắng vàng óng như màu mỡ gà, giống như múi mít mật, mít ráo.

Sầu riêng chín có mùi rất đặc biệt, gọi là mùi sầu riêng. Mùi xuất phát từ lớp cơm sầu riêng, bay xuyên qua vỏ và tỏa ra ngoài. Mùi sầu riêng nồng hơn mùi mít, người thích thì khen là thơm, ai không ưa thì cho là mùi “khó chịu”. Nói gì thì nói là hễ đã “chịu ăn” sầu riêng rồi thì thấy nó ngọt, bùi, béo, thơm và ghiền luôn từ lúc nào không hay.

Hoa sầu riêng nở vào mùa nào?

Cây sầu riêng trổ bông ba đợt trong một năm, cho 60 đến 90 trái. Từ khi trổ bông đến khi trái đậu là 20 đến 25 ngày, và từ ngày trổ bông đến ngày kết trái và chín là 5 tháng.

Mùa sầu riêng từ tháng 5 đến tháng 9 dương lịch. Sầu riêng khi “chín mùi” thì tự nhiên ban đêm rụng xuống gốc. Chủ vườn không ai để trái chín rụng cả, mà cắt sầu riêng trước khi chín, nhiều khi trái đem đi bán hãy còn xanh là vậy.

Hoa sầu riêng có những nét đặc sắc nào?

Mùa sầu riêng hoa trổ bông, nở rộ ban đêm nên sáng ra cánh hoa và nhị hoa rụng trắng khắp vườn.

Tưởng hai thứ này không có ích lợi, quét gom đổ vào gốc cây, nhưng thật ra nhị hoa sầu riêng xào lên ăn rất ngon, có thể nói ngon hơn giá xào nhiều.

Mua sầu riêng phải là “người chuyên môn” mới biết trái sầu riêng nào ngon. Sầu riêng chín già bao giờ cũng ngon hơn trái non đem “giú ép” chín. Trái già nhìn vỏ có màu vàng đậm, gai nở cách xa nhau, gay to và đều.

Trái vỏ còn xanh thì phần nhiều ruột chưa chín hết, cơm mỏng và không mềm. Cho nên khi mua, có người đòi người bán khoét một lỗ, gọi là thử: coi màu sắc, coi cơm cứng hay mềm, nếm ngọt lạt… Vậy mà nhiều lúc vẫn bị lầm!

Ngày xưa phụ nữ ở Malaysia thường lấy cơm của trái sầu riêng và mỡ của trái bơ làm thuốc xoa bóp cho da trở nên mịn, đẹp, chắc và bóng mịn.

Nguồn: sưu tầm